Vragen en antwoorden opvang vluchtelingen

Dat klopt. Elke gemeente in Nederland is wettelijk verplicht om vluchtelingen op te vangen of te huisvesten. Dat gaat om Oekraïners, vluchtelingen van buiten de Europese Unie (EU) en vluchtelingen die al een verblijfsvergunning gekregen hebben.

De gemeenten in de regio Brabant-Noord hebben samen gekeken hoe ze de totale opgave voor het opvangen van vluchtelingen het best kunnen realiseren. Daarbij is gekeken naar de (on)mogelijkheden die elke gemeente heeft. Voor Sint-Michielsgestel geldt dat de gemeente geen mogelijkheden heeft om grote aantallen Oekraïners op te vangen. Ook zijn er weinig (sociale) huurwoningen om extra vergunninghouders te huisvesten, zonder de wachtlijsten voor woningzoekenden nog verder te laten oplopen. Daarom heeft de gemeente in de regio het aanbod gedaan om vluchtelingen van buiten de EU op te vangen.

Samen met het COA zijn we voornemens een opvanglocatie te realiseren voor 300 plekken op een perceel langs de Runweg in Berlicum. Hierover is nog geen definitief besluit genomen. 

De beoogde locatie gaat al een tijdje rond in onze gemeente. Dit zorgt voor onrust en roept veel vragen op. Inwoners hebben recht op duidelijkheid. Door nu open te zijn, nemen we geruchten en onzekerheden weg en creëren we tijd voor inwoners om aan het idee te wennen vóór het definitieve besluit.

We hebben verschillende locaties onderzocht. We keken met het COA natuurlijk naar de grootte, beschikbaarheid, bereikbaarheid en naar de omgeving. De locatie aan de Runweg in Berlicum is in potentie de meest geschikte. De onderhandelingen met het COA zijn echter nog niet afgerond.

Omdat de gemeente geen vastgoed heeft waar drie kleinere locaties met voldoende opvangplekken te realiseren zijn, zou je drie kleinere locaties moeten bouwen. De kosten daarvan zijn te hoog, zowel voor het COA als voor de gemeente.  

Kleine locaties hebben minder voorzieningen. Pas vanaf 100 bewoners (111-125 plekken bij een bezettingsgraad van 80-90%) is er bijvoorbeeld permanente beveiliging aanwezig. Daarnaast is het runnen van drie locaties veel arbeidsintensiever. Het is in de huidige arbeidsmarkt heel moeilijk om voldoende en goed personeel te vinden. Voor één locatie van 300 plekken voor 10 jaar kan en wil het COA investeren om er een kwalitatief goede locatie neer te zetten waar mensen op een humane manier opgevangen kunnen worden.

Het opvangen van vluchtelingen is een wettelijke plicht die voor iedere gemeente geldt volgens de Spreidingswet. Daarnaast wil het college invulling geven aan de maatschappelijke verantwoordelijkheid voor de opvang van vluchtelingen. Het college vindt dat vluchtelingen humaan moeten worden opgevangen, dat kan alleen als elke gemeente daaraan een bijdrage levert.

Het vastgoed van de gemeente (zoals De Blauwe Scholk en de Beekvlietboerderij) is te klein. Zelfs als je de capaciteit van de beide locaties optelt, kunnen daar geen 300 plekken gerealiseerd worden. Ook niet na een flinke verbouwing. In de Blauwe Scholk mogen bovendien geen mensen wonen zolang er agrarische activiteiten in de directe omgeving zijn.

Het Kentalis-gebouw is weliswaar groot genoeg voor 300 opvangplekken, maar het is geen eigendom van de gemeente en de eigenaar heeft er andere plannen mee.

Er moet onder andere nog een vergunningsprocedure doorlopen worden en het COA moet de locatie nog realiseren. We willen dit zorgvuldig doen en alle benodigde stappen doorlopen om te zorgen dat de opvang goed verloopt, zowel voor de vluchtelingen als voor de omgeving. Daarom wordt de locatie naar verwachting eind 2026/begin 2027 geopend.

Het gaat om vluchtelingen van buiten de EU en vergunninghouders. Het gaat om een gemengde groep bestaande uit mannen, vrouwen en gezinnen. De exacte samenstelling is nog niet bekend. Dat wordt pas op het laatste moment duidelijk. Het zal in ieder geval gaan om vluchtelingen die een eerste screening achter de rug hebben en nog in de procedure zitten voor een verblijfsvergunning. Ook kunnen in de locatie statushouders worden opgevangen.  

Het worden er waarschijnlijk minder. Het COA werkt in de praktijk bij voorkeur met een bezettingsgraad van 80-90%. Dat is tussen de 240 en 270 personen. Als er bijvoorbeeld in een unit met 4 slaapplaatsen een gezin van 3 personen woont, zal het COA daar niet snel een andere vluchteling bij plaatsen. En mensen komen, maar gaan ook weer. Het aantal bewoners van de opvanglocatie zal dus variëren.

We hebben duidelijke afspraken met het COA: het gaat om maximaal 300 plekken voor een periode van maximaal 10 jaar. Deze afspraken leggen we vast in de overeenkomst met het COA.

De opvang is tijdelijk voor maximaal 10 jaar. Na deze periode vervalt de tijdelijke vergunning en krijgt de locatie weer de bestemming die nu in het omgevingsplan staat.

Het COA (Centraal Orgaan opvang Asielzoekers) is verantwoordelijk voor de opvanglocatie en zorgt er niet alleen voor dat er onderdak is voor de vluchtelingen, maar ook dat er beveiliging is en dat de benodigde faciliteiten er zijn.

We begrijpen dat mensen zich zorgen kunnen maken over mogelijke overlast. We nemen dit serieus en maken hierover duidelijke afspraken met het COA. Het COA zorgt voor een 24/7 bereikbaarheid van de locatie. In het geval van overlast wordt dit direct aangepakt. In het toetsingskader dat we samen met de klankbordgroep opstellen, komen ook afspraken over hoe we omgaan met mogelijke overlast. Daarnaast houden we doorlopend overleg met omwonenden, zodat eventuele problemen snel gesignaleerd en opgelost kunnen worden.

De kosten voor de opvanglocatie worden grotendeels gedragen door het COA. Zij zijn verantwoordelijk voor de realisatie en exploitatie van de opvanglocatie. De gemeente heeft kosten voor de ambtelijke inzet bij het begeleiden van het proces, het faciliteren van participatie en de vergunningsprocedure. Ook kunnen er kosten zijn voor eventuele aanpassingen aan de infrastructuur rondom de locatie. We maken hierover duidelijke afspraken met het COA en leggen deze vast in de overeenkomst. Het precieze kostenplaatje kunnen we pas geven als de onderhandelingen met het COA zijn afgerond.

We hebben de inwoners van het dorp Berlicum met een brief geïnformeerd over het voornemen voor de opvanglocatie. Zij zijn ook uitgenodigd voor een bewonersbijeenkomst op 19 maart of 2 april in Den Durpsherd. Hier lichten we het proces dat hieronder staat toe en kunnen mensen vragen stellen aan ons en aan het COA. 

Uiteraard is iedereen die zich betrokken voelt welkom, maar we willen vooral verzekeren dat de direct belanghebbenden goed geïnformeerd worden en de kans krijgen hun vragen te stellen. En dat zijn de bewoners en ondernemers uit Berlicum. Daarom vragen we hen ook om aan te melden, ook in verband met de capaciteit van de locatie, we willen graag dat iedereen een voldoende ruimte heeft en zorgen voor voldoende koffie/thee. 

We bieden ook een livestream aan voor wie de bijeenkomst vanuit huis wil volgen. Via de livestream kunnen mensen alleen kijken en niet actief deelnemen. Die is vanaf 19.15 uur te volgen via een link op deze website (op de homepage). 

Deze bewonersbijeenkomst is een eerste stap in een doorlopend gesprek met de buurt. Na het definitieve besluit volgen meer momenten voor participatie.

• Informeren omwonenden en belanghebbenden over het voornemen voor een vluchtelingenopvang  
• We zijn in onderhandeling met het COA. Dit is nog niet afgerond. We sluiten een overeenkomst met bijvoorbeeld afspraken over de duur van de opvang en de begeleiding op de locatie. We kunnen pas een definitief aanwijzingsbesluit nemen en de locatie bevestigen als we er helemaal uit zijn met het COA.  
• We betrekken de gemeenteraad (doorlopend).  
• Na de overeenkomst met het COA neemt het college het besluit om de locatie aan te wijzen voor de opvang van vluchtelingen. Dat gebeurt naar verwachting in april.   
• We informeren omwonenden en belanghebbenden na het aanwijsbesluit van het college als eerste.
• Daarna volgt opnieuw een informatiebijeenkomst voor omwonenden en belanghebbenden. 
• Participatie over de opvang op deze locatie (omgevingsdialoog). 
• Het COA dient een vergunningaanvraag in om af te wijken van het omgevingsplan (onderbouwing plus onderzoeken). 
• College neemt besluit tot vergunningverlening. Tegen dit besluit is bezwaar en beroep mogelijk. 
• Realisatie opvanglocatie. 
• Doorlopend: overleg omwonenden/ belanghebbenden /klankbordgroep.  
• Voor de opening van de locatie ontvangen omwonenden weer een brief, met onder andere contactgegevens van de opvanglocatie en andere afspraken. 
• Eind 2026/begin 2027: Geplande opening van de locatie en de komst van de vluchtelingen. 

Het college is bevoegd om dit besluit te nemen. De komst van de opvanglocatie staat niet ter discussie - we hebben een wettelijke taak vanuit de Spreidingswet. Wel betrekken we inwoners bij hoe we de opvang het beste kunnen vormgeven. We richten onder meer een klankbordgroep op om een toetsingskader op te stellen met afspraken over de opvang.

We begrijpen dat dit nieuws zorgen oproept. We nemen zorgen serieus en gaan het gesprek aan met de omwonenden/belanghebbenden. Tegelijk hebben we een wettelijke en morele plicht om vluchtelingen op te vangen. Dat kunnen we niet naast ons neerleggen. We hebben er vertrouwen in dat we samen met bewoners en belanghebbenden tot een goede invulling kunnen komen.

Natuurlijk gaan we met omwonenden, ondernemers en andere belanghebbenden in gesprek. Doel is de opvang op de locatie zo goed mogelijk regelen voor iedereen. Na het aanwijsbesluit, naar verwachting in april, gaan we in gesprek met de direct omwonenden en belanghebbenden. Er komt dan ook een klankbordgroep, hiervoor krijgen omwonenden nog een uitnodiging. We stellen onder andere samen met een klankbordgroep een toetsingskader op om tijdens de opvang te kunnen bepalen of de opvang verloopt zoals we met elkaar hebben afgesproken. In het toetsingskader komen dus afspraken en spelregels over de opvang.

Het college kan dit aanwijzigingsbesluit nemen. Inwoners hebben geen invloed op dit aanwijzingsbesluit of er al dan niet een opvanglocatie komt en op welke locatie. Het college neemt hierin haar eigen verantwoordelijkheid. 

Het COA dient na het aanwijsbesluit een vergunningaanvraag in om af te wijken van het omgevingsplan (onderbouwing plus onderzoeken). Het college neemt dan een besluit tot vergunningverlening. Tegen dit besluit is bezwaar en beroep mogelijk.

Vluchtelingen van buiten de EU zijn mensen die in ons land asiel hebben aangevraagd, maar van wie de asielprocedure bij de Immigratie en Naturalisatie Dienst (IND) nog loopt. Vergunninghouders zijn mensen die de asielprocedure al doorlopen hebben en die in Nederland mogen blijven. Zij hebben een verblijfsvergunning gekregen, vandaar de naam vergunninghouders. Deze mensen worden ook wel statushouder genoemd. Op de website van het COA staat een filmpje met uitleg hoe de asielprocedure werkt.

Veiligheid is voor de gemeente een belangrijk onderwerp. Zowel de huidige inwoners als de vluchtelingen moeten veilig kunnen wonen in onze gemeente. Op de locatie zal daarom altijd beveiliging aanwezig zijn. Als de locatie opengaat komt er een speciaal telefoonnummer dat mensen kunnen bellen als er acute zaken spelen rondom veiligheid. Dit nummer zal 24 uur per dag bereikbaar zijn.

De GGD is verantwoordelijk voor de publieke gezondheidszorg. Voor vluchtelingen richt deze zorg zich op het voorkomen van ziekten, voorlichting en controles. Zo zorgt de GGD voor vaccinaties bij kinderen en controleert ze de hygiëne in de opvangcentra. De GGD onderzoekt alle asielzoekers die uit landen waar tuberculose (tbc) voorkomt op deze ziekte. 

Je kunt een e-mail sturen aan: vluchtelingen@sint-michielsgestel.nl. Vermeld jouw contactgegevens zodat wij contact met je kunnen opnemen. Zodra de locatie open gaat, komt er ook een telefoonnummer dat 24 uur per dag bereikbaar is voor acute vragen.